Ảnh minh họa: Internet

Mobile-ID là hình thức định danh điện tử được Estonia giới thiệu năm 2007. Tuy nhiên, vài năm gần đây, nó mới có thêm nhiều người sử dụng nhờ vào 4 yếu tố: nhu cầu người dùng thay đổi nhanh chóng, doanh nghiệp chuyển sang di động, ngân hàng tiên phong ứng dụng và cơ quan nhà nước quảng bá.

Hai yếu tố ban đầu đã được ICTnews đề cập tới trong bài viết Mobile-ID dẫn lối nền kinh tế dịch vụ điện tử Estonia. Bài viết hôm nay xin được tiếp tục với hai yếu tố còn lại là ngân hàng và cơ quan nhà nước.

Các ngân hàng tại Estonia nằm trong số những tổ chức đầu tiên ứng dụng Mobile-ID. Ngày nay, trên 99% giao dịch ngân hàng của nước này thực hiện qua hình thức điện tử. Năm 2013, theo cổng thông tin e-Estonia, số người dùng Internet banking – bao gồm tài khoản doanh nghiệp, người dùng có nhiều tài khoản ngân hàng – là hơn 1,8 triệu (cao hơn cả dân số nước này).

Ngân hàng cho phép khách hàng tiếp cận dịch vụ ngân hàng trực tuyến qua nhiều con đường, chẳng hạn thẻ mã nhựa (chứa hàng loạt mật mã dùng một lần trong khi đăng nhập), token phần cứng (thiết bị tạo mật khẩu dùng một lần), thẻ căn cước và Mobile-ID. Không như các nước khác, nơi ngân hàng từ chối sử dụng giải pháp Mobile-ID vì lo sợ làm ảnh hưởng tới biện pháp xác thực họ tự phát triển, ngân hàng Estonia nhận ra giá trị của phương pháp cơ sở hạ tầng PKI nằm trong thẻ căn cước và Mobile-ID như hình thức bảo mật cao hơn khi xác thực giao dịch. Chẳng hạn, hai ngân hàng Swedbank và SEB Bank đặt giới hạn cho giao dịch hàng ngày là 200 EUR nếu không xác thực bằng thẻ căn cước hay Mobile-ID nhằm khuyến khích sử dụng Mobile-ID và thẻ căn cước.

Ngân hàng được xem là chất xúc tác để tạo ra cơ sở hạ tầng xác thực người dùng trên môi trường điện tử rộng lớn hơn. Động lực để người dùng tiếp nhận sản phẩm định danh điện tử là tần suất sử dụng. Do đó, ngân hàng là thành phần quan trọng trong không gian này do tần suất khách hàng kiểm tra và thực hiện giao dịch trên tài khoản (hàng ngày hoặc hàng tuần, so với kê khai thuế tính theo năm). Một khi ngân hàng Estonia bắt đầu dùng định danh điện tử và các phương pháp xác thực một cách thường xuyên, các tổ chức khác sẽ làm theo.

Khu vực công cũng là thành phần đắc lực giúp Mobile-ID được biết tới nhiều hơn. Chính phủ khắp thế giới đều xem thiết bị di động là kênh quan trọng để người dân tiếp cận và truy cập dịch vụ công. Khi di động trở nên phổ biến, các nước ứng dụng chiến lược di động để tạo điều kiện cho người dân dùng hệ thống y tế, giao thông, chính quyền địa phương. Tại Estonia, nhiều cơ quan công quyền đặt di động vào trung tâm chiến lược gắn kết công dân.

Từ năm 2009, khi cả ba nhà mạng Estonia đều cung cấp Mobile-ID, cơ quan nhà nước mới công khai ủng hộ công nghệ. Một trong số này là RIA (Cục hệ thống thông tin), phụ trách phát triển và quản lý cơ sở hạ tầng chữ ký số và PKI của Estonia. RIA thực hiện chiến dịch quảng bá thông qua báo đài địa phương và các trung tâm thương mại trên cả nước nhằm khuyến khích người dân sử dụng Mobile-ID. Nhà mạng EMT cũng chạy nhiều chiến dịch quảng cáo trên kênh truyền hình địa phương, báo in, báo điện tử.

Theo Mihkel, Giám đốc Bộ phận Chính sách mạng của Bộ Quốc phòng Estonia, một phần của thực tế chưa có nhiều người dùng Mobile-ID là mọi người mất thời gian để làm quen với công nghệ mới. Người già phải chờ vài năm để bắt đầu tự tin dùng thẻ căn cước cho mục đích kỹ thuật số. Do thẻ căn cước tương đối phức tạp, cần tới đầu đọc thẻ và máy tính, mọi người cho rằng mobile-ID còn phức tạp hơn nhưng thực tế lại ngược lại.

RIA còn tổ chức các chương trình nâng cao nhận thức về Mobile-ID tại các trường học, hướng dẫn trẻ em cách duyệt dữ liệu an toàn. Họ muốn mọi người nói với trẻ về an toàn Internet. Để có hiểu biết về vấn đề này cần thời gian dài, vì vậy nếu làm ngay từ hôm nay, chúng sẽ là những người hành động một cách khôn ngoan trong tương lai.

Một ứng dụng của Mobile-ID là trong hồ sơ y tế. Hồ sơ y tế điện tử là hệ thống tích hợp dữ liệu từ các nhà cung cấp dịch vụ y tế của Estonia, tạo ra hồ sơ chung cho mỗi bệnh nhân theo định dạng tiêu chuẩn. Khi đăng nhập vào cổng Patient Portal bằng Mobile-ID, bệnh nhân có thể xem các lần khám bệnh trước đó và toa thuốc hiện tại, theo dõi bác sỹ nào truy cập file của họ, thậm chí nhận lời khuyên sức khỏe. Trong vòng vài phút, họ có thể nhận toa thuốc mới bằng cách gọi trực tiếp cho bác sỹ; sau đó bác sỹ viết toa thuốc mới và chuyển đến cơ sở dữ liệu quốc gia bằng Mobile-ID. Trong trường hợp khẩn cấp, bác sỹ sẽ dùng hệ thống để đọc thông tin quan trọng theo thời gian thực như nhóm máu, dị ứng, điều trị gần đây, loại thuốc đang uống hay có thai hay không.

Kể từ khi hệ thống ra mắt, Estonia ghi nhận khối lượng công việc giấy tờ tại các bệnh viện, nhà thuốc giảm hẳn, còn Bộ Y Tế có thể đo lường xu hướng y tế, theo dõi các tổ chức và đảm bảo nguồn lực y tế được sử dụng hợp lý dựa trên dữ liệu được tổng hợp.