Giết người là tội ác nhưng nguyên nhân là do xã hội?

- Những thanh niên cầm mã tấu ra đường và sẵn sàng xuống tay khi gặp một va chạm nhỏ. Những thanh niên cầm dao chém giết đồng loại không ghê tay vì lòng tham một chiếc điện thoại hay vài chục cây vàng. Những thanh niên giết rồi phi tang xác đồng loại bằng những thủ đoạn tinh vi nhất vì lòng ghen hay tình đố kỵ. Những thảm án gây ra bởi những sát thủ có tuổi đời còn rất trẻ đang đặt ra nhiều tự vấn day dứt cho toàn hệ thống xã hội

Nhìn lại con đường phạm tội của Luyện

Bỏ học từ năm lớp 9, Luyện bắt đầu con đường kiếm sống bằng cách đi theo họ hàng, làng xóm lên Hà Nội làm phụ hồ. Bạn bè Luyện kể rằng, có lần, hắn còn gọi điện về nhà để khoe với họ rằng hắn giờ đã là một "chủ thầu" xây dựng lớn ở Hà Nội và có khả năng xin việc cho bất cứ ai có tiền. Hãy nhìn bộ quần áo hắn mặc trong bức ảnh chụp lại, hay quần áo mẹ hắn giặt hôm hắn gây án, hay hôm hắn bị bắt giữ: chúng tươm tất, sạch sẽ, có phần "ăn chơi" so với những thanh niên ở nông thôn.

Báo CAND đưa thêm thông tin, Luyện còn tỏ ra là một tay chơi đào hoa với khá nhiều mối tính với các em học sinh. Ngay khi xuống tay chém giết dã man 4 con người, hắn dùng 2 dây chuyền để "nhổ" chiếc xe máy cắm lấy tiền ăn chơi. Hắn cũng từng là khách quen nhiều lần đến cầm đồ tại tiệm vàng Ngọc Bích. Đập đá, game online là những thông tin chưa được kiểm chứng, nhưng tất cả những sự việc kể trên đã ít nhiều phần nào làm sáng tỏ chân dung của thanh niên thiếu giáo dục, chơi bời, lêu lổng, và ác độc vượt qua mọi giới hạn, mọi sự tưởng tưởng khi tàn khốc xuống tay giết hại cả một gia đình chỉ để thỏa mãn lòng tham tham vô độ.

GS.TS Trương Công Am, Trưởng Bộ môn Tâm lý tội phạm, Học viện An ninh nhân dân, Bộ Công an trả lời PV trên báo Ngôi sao nhấn mạnh thêm: trong vụ án này, động cơ gây án của Luyện rất rõ ràng, mãnh liệt, giết người vì tiền. Động cơ ấy được hình thành và nung nấu trong một thời gian dài. Hơn nữa, do đang cầm một chiếc xe máy, chưa có tiền trả, cùng quẫn nên Luyện hành động quyết liệt để đạt được mục đích.

Trong quá trình phạm tội, hắn ra tay man rợ thể hiện bản lĩnh lỳ lợm và điều này do nhiều yếu tố gây nên như bản chất côn đồ hay cũng có thể do gia đình làm nghề giết mổ lợn đã ảnh hưởng tới tâm lý không sợ máu, ra tay lạnh lùng. Dù đã lên Hà Nội làm phụ hồ nhưng thỉnh thoảng từ Hà Nội về, Luyện thường dậy sớm mổ lợn giúp bố mẹ mang ra chợ bán. "Hắn không sợ hãi cũng như ghê sợ lúc ra tay bởi thường xuyên nhìn thấy cảnh giết mổ lợn".

Nguyên nhân là do xã hội?

Tin tức về sát thủ Lê Văn Luyện tràn ngập các phương tiện thông tin đại chúng. Tội ác “trời không dung, đất không tha” của hắn khiến người ta rùng mình ớn lạnh. Chưa đầy mười tám tuổi vậy mà Luyện đã dám vung dao giết hại ba mạng người, không nương tay trước cả đứa bé 18 tháng tuổi.

Luyện bị bắt, công luận vui mừng, nhưng cũng rất đau xót. Y còn quá trẻ. Tên sát thủ máu lạnh sớm bỏ học, nghiện game online nhưng lại ngụy tạo được vỏ bọc “hiền lành” trong mắt tất cả mọi người.

Bên trong mỗi con người luôn tiềm ẩn cả cái tốt và cái xấu. Vậy điều gì đã đẩy luyện đến hành động tàn nhẫn, mất hết nhân tính đến như thế? Lòng tham? Hoàn cảnh? Hay vì những lý do nào khác? Từ câu chuyện của kẻ thủ ác tuổi teen, nhiều luồng ý kiến từ độc giả thẳng thắn bày tỏ những suy ngẫm về giới trẻ trong bối cảnh chung của xã hội.

Bạn Nam Hoàng nêu ý kiến: “Theo dõi tình tiết vụ án tôi cũng không khỏi bàng hoàng trước hành vi của Luyện…Hành vi của Luyện quá kinh hoàng nhưng em quá nhỏ, nhận thức của em vẫn chưa thật sự chín chắn. Trước khi phán xét hành vi của em, chúng ta cần ngẫm lại xem hành vi ấy có phải là bản chất hay luôn có sự tác động bên ngoài? Ngẫm lại câu nói của Bác Hồ mới đau đáu suy nghĩ: "Lành dữ phải đâu là tính sẵn/Phần nhiều do giáo dục mà nên".

Cùng chung suy nghĩ ấy, bạn đọc bạn đọc Tô Văn Trường (HN) bình luận: “Thật tàn nhẫn và khủng khiếp, vậy xã hội ta tốt đẹp thì hãy nhìn nhận: "Tại sao, lại xảy ra những hành động tàn bạo này? Câu này, phải chờ các nhà tâm lý học giải thích sớm cho dân chúng biết. Theo tôi nguyên nhân chính là do xã hội gây ra; những phim ảnh, internet, game... toàn là khiêu dâm, bạo lực đây là nguyên nhân chính. Bên cạnh đó, nguyên nhân không thua kém phần quan trọng đó là: bất công xã hội ngày càng cao, khoảng cách giàu nghèo ngày càng nới rộng. Chính điều này đã làm cho tầng lớp thanh niên mới lớn cảm thấy bất mãn, chán sống... nên sẵn sàng làm "con thiêu thân”.

Giết người là tội ác, nhưng nguyên nhân là do xã hội, ý kiến ấy không phải là quá cực đoan khi đặt trong thực trạng đáng báo động về bạo lực, những hệ giá trị đang bị phá vỡ và nền giáo dục còn rất nhiều lỗ hổng.

Bi kịch xảy ra

Phân tích về hành vi tội ác của Luyện, nhiều chuyên gia tâm lý, các nhà tội phạm học đã có lý giải riêng. Theo PGS, TS. Trịnh Hòa Bình - Giám đốc Trung tâm dư luận xã hội (Viện Xã hội học lý giải trên báo GĐXH: “Trong trường hợp này có lẽ đang có nhiều quan điểm, giữa hiền lành trong cuộc sống đời thường với con người đặt trong một tình huống cụ thể.

Thứ nhất: Trong tích tắc một người có thể vượt qua giới hạn giữa sự hiền lành và trở thhành kẻ khác, sẵn sàng làm những điều thay đổi toàn bộ cuộc đời khi ở bên kia giới hạn. Thứ hai: cái hiền lành được nhiều người dân địa phương nhận xét về Luyện, rất có thể phiến diện vì trong sinh hoạt hàng ngày người ta chưa nhìn thấy y “tắm” vào trong một mối quan hệ cụ thể nào đó".

Ngoài ra, xét về phương diện xã hội, ông Bình phân tích: "Bố mẹ Luyện làm nghề mổ lợn, với đặc thù của nghề này, Luyện đã quen với cảnh máu me và có thể chịu đựng tiếng kêu thảm thiết của con vật khi bị giết thịt.”

Ông Bình kết luận: “Tôi chỉ muốn cung cấp một cách tiếp cận: chỗ nước lặng không phải là chỗ nước không sâu. Con người ta đứng trước một mối lợi rất lớn và nghĩ là an toàn khi chiếm mối lợi ấy thì máu tham nổi lên. Nhất là nghi phạm lại sinh ra trong một gia đình làm nghề mổ lợn quen buôn bán và quen với máu me rồi.

Tất cả gồm: bối cảnh, tình huống, lòng tham, nghề nghệp cùng với sự ganh ghét và cảm nhận thấy sự an toàn khi ra tay cũng có thể làm cho người ta ra tay". Dù phân tích theo hướng nào, thì tội ác của Luyện vẫn không thể nào dung thứ. Câu chuyện của Luyện chưa đi đến hồi kết, nhưng nó là bài học đắt giá, buộc xã hội phải nhìn lại vấn đề giáo dục giới trẻ".

Những hiện tượng tha hóa đạo đức không phải xảy ra trong ngày một ngày hai, mà nó tuân theo quy luật nhân quả. Thiếu nền tảng giáo dục của gia đình, xã hội thì những cái ác cái xấu trong mỗi người sẽ lấn tới, nảy nở, và dẫn đến những bi kịch còn thảm khốc tới mức nào, không ai lường trước được.

• Minh Tâm - Sơn Khê