Kỹ sư hàng không Viettel: Những sáng chế trăm tỷ từ tinh thần ‘Thất bại thì làm lại’

Đầu năm 2016, Viện Hàng không Vũ trụ Viettel (VTX), thành viên của Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội, được giao trọng trách phát triển hệ thống tổ hợp thiết bị quân sự công nghệ cao vốn được coi là “bất khả thi”. 

“Đây là lĩnh vực rất mới, khó và vô cùng phức tạp. Trên thế giới chỉ có một số quốc gia tiên tiến làm chủ công nghệ nhưng họ tuyệt đối không chia sẻ. Trong khi đó kinh nghiệm của Việt Nam gần như không có gì…”, Trung tá Hoàng Văn Đức - Trưởng phòng Chính trị VTX cho biết.

Sáng tạo “nhỏ” giúp tiết kiệm hàng trăm tỷ đồng

Trong quá trình triển khai, một trăn trở lớn với các kỹ sư VTX là hoạt động thử nghiệm trên thực địa rất phức tạp, tốn kém do phải phối hợp rất nhiều đơn vị cả trong và ngoài Viettel. Muốn thiết bị hoạt động chính xác phải thử nhiều lần để điều chỉnh. 

Lực lượng hậu cần phải huy động lên đến hàng trăm người, hàng chục loại xe cộ, khí tài. Việc chuẩn bị phải tính bằng tháng. Tốn thời gian, công sức, tiền bạc là vậy nhưng kết quả thử nghiệm có thể rất “hên xui”. 

Từ thực tế này, các kĩ sư VTX quyết tâm phát triển một hệ thống mô phỏng giả lập để thử nghiệm “như thật” cho thiết bị. Một sản phẩm hoàn thiện được lắp ghép từ nhiều bộ phận khác nhau. Hệ thống mô phỏng sẽ giúp lấy được các thông số của từng hạng mục của thiết bị. Đây là yếu tố quyết định tới sự hoàn thiện của sản phẩm cuối cùng. 

Sau nhiều tháng xoay sở, “thất bại thì làm lại” hệ thống mô phỏng cuối cùng đã được nhóm kỹ sư của VTX cho ra mắt. Hệ thống này cho phép các bộ phận thành phần của sản phẩm được trải qua các bước thử sai, điều chỉnh phù hợp. Nhờ hệ thống này thiết bị được điều chỉnh liên tục, tạo ra thông số chính xác đạt chuẩn quốc tế.

Chuyên gia hàng không dùng tư duy theo kiểu… Modder  

Tuy nhiên trước mắt những kĩ sư VTX vẫn còn bài toán hóc búa liên quan đến động cơ của thiết bị. Cụ thể, thiết bị mà VTX phát triển sử dụng động cơ nhập từ nước ngoài. Mỗi động cơ có giá hàng tỷ đồng nhưng chỉ có thể dùng thử nghiệm một lần duy nhất. Nếu muốn tái sử dụng phải chuyển lại cho đối tác xử lý. Chi phí mỗi lần “phục hồi” cũng tương đương 50% mua mới, vô cùng tốn kém. 

Lúc đó Tuấn Anh và các đồng nghiệp nung nấu suy nghĩ duy nhất là làm thế nào để động cơ thiết bị có thể tái sử dụng nhiều lần, giúp việc thử nghiệm các module thành phần có thể thực bất cứ lúc nào. 

Các chuyên gia VTX  đã mất khoảng 6 tháng từ lúc những phác thảo thiết kế đầu tiên đến khi sáng chế tái sử dụng động cơ nhiều lần được hoàn chỉnh. Trong quá trình gia công cũng có những thời điểm khá hồi hộp, lo lắng vì hệ thống sử dụng nén cao áp dễ có nguy cơ cháy nổ. 

Hệ thống giả lập cùng với “động cơ bất tử” cho phép giảm thời gian ra thực địa; giảm được số động cơ phải mua…mà vẫn cho ra được thông số cuối chính xác của các chuyên giá VTX đã giúp tiết kiệm hàng trăm tỷ mỗi năm cho ngân sách, tiết kiệm rất nhiều về công sức và thời gian. 

Sau khi hệ thống mô phỏng đưa vào vận hành, hoạt động thử nghiệm luôn đạt trên 90% các yêu cầu đề ra. Sản phẩm hoạt động tốt ở tất cả các hệ thống thành phần. 

Sáng chế thành công hệ thống mô phỏng và tái sử dụng động cơ “bạc tỷ” của nhóm chuyên gia thực sự là một thành công lớn truyền đi nhiều cảm hứng, động lực cho các thành viên khác của dự án. 

Sáng tạo từ những thất bại

Sau hơn 5 năm triển khai dự án, bắt đầu nghiên cứu gần như từ con số 0 nhưng đến nay VTX đã làm chủ nhiều công nghệ quan trọng liên quan như tri thức tổng hợp về các ngành vật liệu, cơ khí, kết cấu, điều khiển. Trong lĩnh vực kết cấu thiết kế vật liệu, dự án đã đánh dấu một bước tiến xa trong lĩnh vực cơ khí chính xác của Việt Nam. 

Theo Trung tá Hoàng Văn Đức, những thành tựu mà đơn vị đạt được là kết quả của rất nhiều thất bại trước đó. “Chúng tôi thường nói với nhau để dự án thành công mỗi chuyên gia của VTX trước hết phải rèn cho mình năng lực chịu đựng thất bại. Điều này nằm trong một trong những giá trị cốt lõi của Viettel đó là “Trưởng thành qua những thách thức và thất bại”. Muốn đổi mới sáng tạo thì biết chấp nhận thất bại là rất quan trọng. Vì nỗ lực để tạo ra các sản phẩm “chưa có tiền lệ” với những công nghệ mới có rất nhiều rủi ro”, trung tá Đức chia sẻ. 

Điều quan trọng là việc không ngừng học từ những thất bại để tiến lên phía trước. “Viettel quan niệm có nhiều loại thất bại. Có thất bại đem lại những bài học quý giá. Có những thất bại là do sự chuẩn bị không kỹ lưỡng, hoặc do việc quản lý chưa tốt. Viettel khuyến khích việc chấp nhận rủi ro và thất bại vì các lãnh đạo Viettel tin rằng đội ngũ của mình đều là những chuyên gia rất có năng lực”, Trung tá Đức nhấn mạnh.

Minh Ngọc