CMCN 4.0 là “cơ hội vàng” cho các nước đang phát triển như Việt Nam

Ngày 27/9/2019, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 52 về “Một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc CMCN 4.0” với mục tiêu hướng tới là tận dụng có hiệu quả các cơ hội do cuộc CMCN 4.0 đem lại để thúc đẩy quá trình đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế gắn với thực hiện các đột phá chiến lược và hiện đại hoá đất nước; phát triển mạnh mẽ kinh tế số; phát triển nhanh và bền vững dựa trên khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và nhân lực chất lượng cao; nâng cao chất lượng cuộc sống, phúc lợi của người dân; bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường sinh thái.

Trưởng ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Văn Bình, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng cùng các đại biểu tham quan triển lãm quốc tế về Công nghiệp 4.0.

Tại Diễn đàn cấp cao về Công nghiệp 4.0 - Industry 4.0 Summit 2019 chủ đề “Chủ trương và chương trình hành động của Việt Nam chủ động tham gia CMCN 4.0”, ông Nguyễn Văn Bình, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương đã trao đổi, làm rõ thêm một số nội dung, quan điểm trong Nghị quyết mới của Đảng.

Ông Bình khẳng định, Nghị quyết 52 về “Một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc CMCN 4.0” của Đảng ra đời được đánh giá là hết sức đúng lúc, thể hiện rõ trí tuệ, tầm nhìn, bản lĩnh và khát vọng quyết tâm của toàn Đảng, toàn hệ thống chính trị và toàn xã hội trong việc chủ động tích cực tham gia CMCN 4.0.

Nhấn mạnh một số các nội dung lớn trong các chủ trương quan trọng của Đảng đối với cuộc cách CMCN 4.0, ông Bình cho biết, Đảng đã xác định việc chủ động tích cực tham gia CMCN 4.0 là yêu cầu tất yếu khách quan, là nhiệm vụ có ý nghĩa chiến lược, đặc biệt quan trọng, vừa cấp bách vừa lâu dài của cả hệ thống chính trị và của toàn xã hội gắn với quá trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu sắc của đất nước. Bên cạnh đó, Đảng ta cũng yêu cầu phải nhận thức đầy đủ, đúng đắn về các nội hàm và bản chất cách mạng của cuộc cách mạng lần này để từ đó có quyết tâm đổi mới tư duy, đổi mới hành động và coi việc đổi mới tư duy, đổi mới hành động là khâu đột phá để Việt Nam có thể chủ động tích cực tham gia cuộc CMCN 4.0.

“Với quan điểm này, trong số 4 quan điểm lớn được nêu trong Nghị quyết, có thể coi quan điểm này là quan điểm bao trùm, khái quát nhất. Các quan điểm còn lại là thể hiện làm rõ thêm những nội hàm của quan điểm này.

Chính quan điểm này cũng sẽ giúp chúng ta giải tỏa những tư tưởng đang tồn tại trong xã hội chúng ta mà như tôi đã trình bày ở phần trên để tạo ra một sự tự tin vững vàng của cả hệ thống chính trị và của toàn xã hội trong việc từng bước khắc phục những khó khăn, thách thức để chủ động tham gia cuộc CMCN 4.0 và đảm bảo cho phát triển kinh tế nhanh và bền vững đất nước chúng ta”, ông Bình cho hay.

Vị Trưởng Ban Kinh tế Trung ương nêu rõ: “Đảng ta cũng xác định là cuộc CMCN 4.0 mang lại cho đất nước chúng ta cả khó khăn, thách thức mà cả cơ hội. Nhưng đặc biệt chúng ta phải nhấn mạnh, Đảng xác định cơ hội là chủ đạo, nhưng đồng thời bên cạnh đó thì cũng phải chủ động phòng ngừa ứng phó để hạn chế các tác động tiêu cực của cuộc cách mạng lần này đảm bảo vững chắc quốc phòng, an ninh, an toàn, công bằng xã hội và tính bền vững của quá trình phát triển đất nước”.

Phân tích cụ thể cơ hội cuộc CMCN 4.0 mang lại, ông Bình cho biết, CMCN lần này mang đến cơ hội cho cả các nước phát triển lẫn các nước đang phát triển như Việt Nam chúng ta. Với các nước đang phát triển như Việt Nam thì đây là một cơ hội to lớn mà nhiều diễn giả cho rằng đây là “cơ hội vàng” và thậm chí nhiều diễn giả quốc tế cho rằng đây là “chìa khóa vạn năng” với các nước đang phát triển. Đặc biệt, với Việt Nam, đây là một cơ hội rất to lớn để chúng ta hiện thực hóa chủ trương của Đảng, phương châm phát triển của Đảng là đi tắt, đón đầu, để nước ta có thể bắt kịp, sánh cùng, đi cùng và ở một số các khâu mà chúng ta có lợi thế thì phải cố gắng tạo sự bứt phá vươn lên.

Đảng ta cũng xác định CMCN 4.0 yêu cầu phải đổi mới tư duy về quản lý kinh tế, quản lý xã hội để xây dựng và hoàn thiện thể chế. Đảng ta cũng yêu cầu là cần phải có cách tiếp cận mở sáng tạo, mạnh dạn cho thí điểm đối với những vấn đề thực tiễn mới đặt ra tạo mọi điều kiện thuận lợi cho đổi mới sáng tạo. “Đây thực sự là một yêu cầu hết sức quan trọng”, ông Bình nhấn mạnh.

Cho biết phần lớn các chuyên gia hàng đầu thế giới đánh giá rằng CMCN 4.0 về bản chất là một cuộc cách mạng về thể chế, ông Bình chỉ rõ, với việc phát triển mạnh mẽ của KHCN, đặc biệt là công nghệ số những năm gần đây thì nó tạo ra lực lượng sản xuất phát triển rất nhanh và thậm chí có thể dùng từ là “bùng nổ”, làm cho khuôn khổ thể chế bấy lâu nay không còn phù hợp nữa và thậm chí nếu tiếp tục duy trì khuôn khổ này sẽ kìm hãm sự phát triển. Do vậy, cần phải có sự thay đổi mạnh mẽ về thể chế đấy chính là bản chất cách mạng của cuộc cách mạng lần này.

Đặc biệt, theo ông Nguyễn Văn Bình, trong Nghị quyết 52, đề nghị “cần phải có cách tiếp cận mở, sáng tạo và mạnh dạn cho làm thí điểm” là một điểm hết sức mới, hết sức mạnh mẽ: “Từ trước đến nay, chúng ta vẫn có tư duy quản lý theo lối mòn là cái gì chúng ta chưa quản lý được hoặc không quản lý được thì chúng ta cấm. Như vậy, làm gì còn đổi mới sáng tạo và nói đến cùng không thể có CMCN 4.0 nếu chúng ta vẫn tiếp tục với cách tư duy như thế để quản lý kinh tế và quản lý xã hội thì chính là chúng ta đã đứng lại trong khi cuộc CMCN 4.0 sẽ tràn qua và chúng ta sẽ lại là người đến sau, là người bị bỏ rơi ở phía sau.

Quan điểm này có ý nghĩa hết sức to lớn, đòi hỏi các cấp hoạch định chính sách của chúng ta phải có những thay đổi hết sức mạnh mẽ, phải có đầy đủ kiến thức có thể nhận biết, nhận dạng đến quá trình phát triển của CMCN 4.0 nhưng đặc biệt là phải có bản lĩnh chính trị để dám thích ứng với nó, đồng thời lường đón được các tác động tiêu cực của cuộc cách mạng này có thể dẫn tới nếu chúng ta không có những biện pháp phòng ngừa hiệu quả”, ông Nguyễn Văn Bình nhận định.

Huy động toàn xã hội quyết liệt đồng tình tham gia CMCN 4.0

Cũng theo Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Văn Bình, tại Nghị quyết 52, Đảng ta đã khẳng định phải huy động tối đa các nguồn lực của mọi thành phần kinh tế cả trong nước lẫn ngoài nước đảm bảo đủ nguồn lực cho việc thực hiện chủ trương chủ động tích cực tham gia CMCN 4.0.

Tại Nghị quyết 52, Đảng đã khẳng định phải huy động tối đa các nguồn lực của mọi thành phần kinh tế cả trong nước lẫn ngoài nước đảm bảo đủ nguồn lực cho việc thực hiện chủ trương chủ động tích cực tham gia CMCN 4.0 (Ảnh minh họa: Internet)

Nhấn mạnh 2 nội dung và 2 thế mạnh mà Việt Nam chúng ta có trong tiệm cận CMCN 4.0, ông Bình phân tích, khi nói đến nguồn lực thì chúng ta có 2 yếu tố quan trọng, đó là vốn và nguồn lực con người. Trong đó, về vốn thì chính nhiều nước phát triển đã trải qua 3 cuộc CMCN trước đây mà họ đã đầu tư một nguồn vốn rất lớn cho 3 cuộc cách mạng trước. Bên cạnh việc tạo ra nền tảng hết sức quan trọng, nhưng cũng là trở ngại cho họ trong việc tiếp cận cuộc CMCN này vì họ không dễ gì bỏ đi những gì mà mình đã có trước đây. Trong khi Việt Nam có điểm yếu là chúng ta chưa có được một điểm xuất phát tốt, nhưng chính vì vậy nếu chúng ta tập trung nguồn lực thì có thể bỏ qua các đầu tư cho phát triển trước mà tiếp cận ngay với cuộc CMCN này, nó cũng sẽ làm giảm thiếu nguồn lực mà chúng ta phải bỏ ra.

Mặt khác, CMCN 4.0 khi nói đến nguồn lực, chủ yếu là các nguồn lực do cơ chế chính sách mang lại. Do đó, nếu có cơ chế chính sách tốt, chúng ta sẽ có đổi mới sáng tạo hiệu quả khi có đổi mới sáng tạo hiệu quả thì có những sản phẩm tốt, có những sản phẩm tốt sẽ kêu gọi được các nguồn lực đầu tư không những trong nước mà của toàn thế giới.

“Với cách lập luận và hiểu rõ bản chất như vậy, chúng ta không chủ quan nhưng không tự ti, chúng ta không thiếu nguồn lực để đáp ứng nhu cầu của cuộc CMCN 4.0”, ông Bình nói.

Ông Nguyễn Văn Bình cũng đặc biệt nhấn mạnh: “Trong Nghị quyết, Đảng ta cũng khẳng định là phải luôn đảm bảo vai trò lãnh đạo tuyệt đối của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, đồng thời phát huy sức mạnh của toàn xã hội. Chỉ khi nào toàn xã hội quyết liệt đồng tình tham gia thì cuộc cách mạng này mới thành công cũng như bất kỳ cuộc cách mạng nào trên giới không những trong lĩnh vực khoa học công nghệ mà kể cả các cuộc cách mạng xã hội. Lực lượng quần chúng đông đảo của toàn xã hội mới quyết định thắng lợi này.

Nhưng nếu thiếu vai trò lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước thì sẽ có thể xảy ra sự chệch choạc, những hệ lụy mà do chính CMCN 4.0 này mang lại. Do vậy phải có sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước nhưng với tinh thần đổi mới như tôi đã nói ở trên thì làm cho quá trình chủ động tích cực tham gia CMCN 4.0 của đất nước chúng ta mới thực sự lành mạnh mới thực sự đúng đắn và mới thực sự rút ngắn được thời gian”.